V-PWR 2.0 jaarupdate 2022-2023: 'De (hulp)hond als beste vriend, naar een duurzame relatie tussen veteranen met therapieresistente PTSS en hun hulphond '

Dankzij de steun van de donateurs en partners van Vrienden Diergeneeskunde kunnen we veteranen met PTSS nog beter helpen. In deze jaarupdate nemen we je mee in de ontwikkelingen die mogelijk zijn gemaakt door iedereen die dit project een warm hart toedraagt.

Al eeuwen fungeren honden als steun voor militairen die op uitzending zijn. Ze bieden troost, afleiding en gezelschap. Maar dat honden ook bij thuiskomst iets kunnen betekenen voor (oud-)militairen en hun familieleden, is nog niet zo lang bekend.   Sinds 2012 worden hulphonden opgeleid en geplaatst bij veteranen met een posttraumatische stressstoornis, ofwel PTSS, om zo deze (oud-)militairen in hun behandeling te ondersteunen. Het positieve effect is overduidelijk, maar was eerder vooral gebaseerd op subjectieve ervaringen en zelfreflectie. Om dit wetenschappelijk te kunnen onderbouwen, startte in 2017 vanuit de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht het project V-PWR.   

De resultaten van de eerste fase hiervan, V-PWR 1.0, waren veelbelovend. Veteranen met PTSS die een hulphond hadden, hadden minder PTSS-symptomen, ervoeren meer welzijn en hadden een betere slaapkwaliteit dan veteranen met PTSS die een huishond hadden en veteranen met PTSS zonder hond. Tijdens de uitvoering van dit onderzoek kwamen echter ook nieuwe vragen aan het licht. Om die te beantwoorden is een vervolgtraject, V-PWR 2.0, opgezet.  

Hulphonden in familiesystemen  

‘Er is voldoende bewijs dat PTSS niet alleen een zeer negatief effect heeft op veteranen, maar ook op hun eventuele partners en kinderen’, vertelt onderzoeker Nienke Endenburg. ‘Omdat bestaande onderzoeken laten zien dat huishonden een positieve invloed hebben op de saamhorigheid en het welzijn van gezinnen, verwachten we dat hulphonden een soortgelijk effect kunnen hebben. Daarnaast zouden hulphonden indirect het welzijn van gezinsleden vergroten, wanneer zij de PTSS-symptomen van de veteraan kunnen verminderen. Op dit moment is er een gebrek aan wetenschappelijk onderzoek over de rol van hulphonden in familiesystemen van veteranen met PTSS, dus het is belangrijk dat ons onderzoek ook het welzijn van de gezinsleden van de veteranen meet. Als de resultaten van het onderzoek laten zien dat goed opgeleide hulphonden een positief effect hebben op gezinssystemen van veteranen met PTSS, worden deze hulphonden hopelijk voor meer veteranen met PTSS beschikbaar.’    

Doel van het onderzoek

V-PWR 2.0 wil ook enkele nieuwe objectieve parameters onderzoeken, waaronder oxytocine. Oxytocine is belangrijk bij sociaal gedrag en binding tussen mensen onderling en tussen mens en dier. Daarnaast is dit hormoon gerelateerd aan verschillende gezondheidsvoordelen, waaronder vermindering van stress en een verbeterde cardiovasculaire functie. Bestaande literatuur laat zien dat oxytocine een belangrijke rol speelt bij positieve mens-hond interacties, en er wordt gesuggereerd dat hulphonden de oxytocinespiegels van veteranen met PTSS zouden kunnen verhogen.    

Daarnaast heeft V-PWR 2.0 als doel om het effect van het pensioen van de hulphond op de veteraan te onderzoeken, aangezien dit iets is waar alle veteranen met een hulphond uiteindelijk mee te maken krijgen. ‘Hoewel pensionering van een hulphond onvermijdelijk is voor alle mensen met een hulphond, is onderzoek naar dit specifieke onderwerp nog schaars’, aldus Endenburg. ‘Daarom willen we de emotionele en praktische gevolgen van het pensioen van de hulphond op veteranen met PTSS analyseren.’    

In het kader van het onderzoek zijn afgelopen jaar verschillende wetenschappelijke activiteiten uitgevoerd. De eerste was om bestaand onderzoek naar het effect van PTSS-hulphonden op gezinsleden van veteranen met PTSS in kaart te brengen. Dit artikel wordt in 2023 afgerond en ter publicatie aangeboden.  De tweede wetenschappelijke activiteit was het voortzetten van het onderzoek naar de opinie, kennis en inzichten van zorgprofessionals over de PTSS-hulphond. Het doel daarvan is een duidelijker beeld te krijgen van het standpunt van zorgprofessionals tegenover PTSS-hulphonden. De resultaten van dit onderzoek zijn in het voorjaar van 2023 geanalyseerd en in de komende maanden zal er op basis van de resultaten een artikel worden geschreven. De bedoeling is om voor het einde van 2023 dit artikel ter publicatie aan te bieden. De derde wetenschappelijke activiteit was het verdiepen in mogelijke onderzoeksmethoden voor V-PWR 2.0 en het opstellen van een onderzoeksprotocol gebaseerd op deze methoden.    

‘We hebben alle doelstellingen voor 2022 gehaald en het onderzoek verloopt tot nu toe volgens oorspronkelijk plan’, aldus Endenburg. ‘We zijn daarbij heel blij met het goedlopende contact met Stichting Hulphond Nederland. Mede dankzij de betrokkenheid en behulpzaamheid van de stichting wil een groot deel van de deelnemers van V-PWR 1.0 ook deelnemen aan V-PWR 2.0.’    

De impact van van V-PWR 2.0  

De verwachting is dat het V-PWR 2.0-onderzoek een wetenschappelijke impact zal hebben, omdat veel van het bewijs voor de effectiviteit van PTSS-hulphonden tot nu toe vooral gebaseerd is op subjectieve onderzoeksmethoden, zoals interviews en vragenlijsten. Het is belangrijk dat onderzoek ook objectief de invloed van hulphonden op veteranen met PTSS meet. Daarnaast is het onderzoek naar het effect van de hulphond op de gezinsleden van de veteraan nog schaars. Dit geldt ook voor onderzoek naar het effect van ’het met pensioen gaan’ van de hulphond.    

Daarnaast is er ook een belangrijke maatschappelijke impact. Endenburg: ‘Als de resultaten van dit onderzoek positief zijn, dan zal dat een gunstige invloed hebben op de gezinnen van veteranen met PTSS die behoefte hebben aan een PTSS-hulphond. Het opleiden van zo’n hond kost gemiddeld €40.000,- en dit bedrag wordt op dit moment niet door zorgverzekeraars vergoed. De Stichting Hulphond Nederland, die in dit onderzoek de hulphonden heeft getraind, vergoedt deze honden uitsluitend met geld dat is opgehaald uit fondsen. Als dit onderzoek voldoende empirisch bewijs levert voor het positieve effect van hulphonden op veteranen met PTSS en hun gezin, hopen wij dat zorgverzekeraars ook hun steentje zullen gaan bijdragen aan het vergoeden van de opleiding van PTSS-hulphonden. Uiteindelijk zullen daardoor meer veteranen met PTSS een hulphond kunnen krijgen.’    

Het onderzoeksteam wil de partners en donateurs van V-PWR 2.0 hartelijk bedanken voor de steun. Wil je ook het verschil maken voor veteranen met PTSS? Steun V-PWR 2.0!